Spółka usługowa „IKS-IGREK-ZET” zrealizowała inwestycję polegającą na budowie budynku biurowego o kubaturze ok. 3000 m³, na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Po zakończeniu robót budowlanych inwestor nie wystąpił z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, mimo że zgodnie z art. 55 ust. 1 pkt 1 lit. a Prawa budowlanego obiekt podlegał obowiązkowi uzyskania takiego pozwolenia.
Mimo braku wymaganych formalności, budynek został oddany do użytku – przeniesiono siedzibę spółki, w obiekcie funkcjonowały biura, a klienci byli przyjmowani codziennie.
I. Przebieg postępowania
1. Kontrola i pouczenie – art. 59i ust. 1 Prawa budowlanego
Działając w ramach kontroli doraźnej, właściwy miejscowo Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego przeprowadził kontrolę, podczas której potwierdzono użytkowanie obiektu z naruszeniem art. 54 i 55 Prawa budowlanego. Sporządzono protokół oraz udzielono inwestorowi pisemnego pouczenia, iż obiekt budowlany nie może być użytkowany bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.
2. Brak reakcji inwestora – art. 59i ust. 3 ustawy Prawo budowlane
Po upływie 60 dni od doręczenia pouczenia, organ przeprowadził ponowną kontrolę. Stwierdzono, że obiekt nadal był użytkowany, a inwestor nie złożył wniosku o pozwolenie na użytkowanie.
3. Nałożenie pierwszej kary – art. 59i ust. 4 ustawy Prawo budowlane
Zgodnie z art. 59i ust. 4, stosownym postanowieniem PINB nałożył karę pieniężną, obliczoną na podstawie art. 59f ustawy, dziesięciokrotnie ją podwyższając:
- stawka opłaty: 500 zł,
- współczynnik kategorii obiektu (k): 12 (budynek biurowy),
- współczynnik wielkości obiektu (w): 1,5 (kubatura 3000 m³).
- kara = 500 zł × 12 × 1,5 × 10 = 90 000 zł.
Postanowienie zostało doręczone inwestorowi; wniesione zażalenie zostało oddalone przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
4. Dalsze użytkowanie – druga kara – art. 59i ust. 5 i ust. 6 Prawa budowlanego
Po 30 dniach od doręczenia pierwszej kary, przeprowadzono kolejną kontrolę, która wykazała dalsze użytkowanie obiektu. Organ nadzoru budowlanego postanowieniem nałożył drugą karę pieniężną, tym razem podwyższoną pięciokrotnie: kara = 500 zł × 12 × 1,5 × 5 = 45 000 zł.
Inwestor ostatecznie złożył wniosek o pozwolenie na użytkowanie po drugiej sankcji.
III. Wnioski praktyczne
- Art. 59i ustawy Prawo budowlane umożliwia organowi nadzoru wymierzenie kary za nielegalną eksploatację budynku bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.
- Kara liczona jest na podstawie art. 59f, z odpowiednimi współczynnikami oraz podwyższoną stawką (10x lub 5x).
- Kara ma charakter pieniężny i nie wymaga wcześniejszego wszczęcia postępowania administracyjnego – jest nakładana w formie postanowienia.
- Wysokość kary może być bardzo znaczna, szczególnie dla budynków biurowych i usługowych o dużej kubaturze, gdzie w załączniku do ustawy Prawo budowlane przewidziane są wysokie współczynniki kategorii obiektu oraz jego wielkości.
- Przepis art. 59i przewiduje powtarzalność kar co 30 dni, aż do zaprzestania naruszenia.
IV. Podstawa prawna
- Art. 55, art. 59i oraz art. 59f ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2025 r. poz. 418),
- Załącznik do Prawa budowlanego – współczynniki kategorii (k) i wielkości (w) obiektów budowlanych.