1. Problem
Czy budowa budynków letniskowych kwalifikuje się do przedsięwzięć, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 55 lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2019 r., poz. 1839, z późn. zm.) i wymaga decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach?
2. Informacje ogólne o inwestycji
Inwestor chce podzielić działkę na 5 mniejszych, na których będzie można realizować zabudowę letniskową.
3. Opis przedsięwzięcia
Inwestor złożył 5 wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegających na budowie budynku rekreacji indywidualnej (każdy) na terenie działki przeznaczonej do podziału. Łącznie obszar pod zabudowę stanowić będzie ok. 0,7277 ha, a inwestorem jest ten sam właściciel nieruchomości. Gmina nie posiada obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu objętego inwestycją. Teren inwestycji położony jest dodatkowo przy tym na obszarze Parku Krajobrazowego.
4. Możliwe oddziaływania
Inwestor nie zgadza się ze stanowiskiem organu o konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, zarzucając że zabudowa letniskowa nie jest zabudową mieszkaniową i nie zawiera się w wykazie przedsięwzięć mogących potencjalnie oddziaływać na środowisko.
Inwestor powołując się zapisy ustawy Prawo budowalne i przepisy podatkowe twierdzi, że przyjęta przez organ podstawna prawna (§ 3 ust. 1 pkt 55 lit. b rozporządzenia) nie dotyczy zabudowy letniskowej – rekreacji indywidualnej. Podkreśla, że zabudowa letniskowa mieszkaniowa i letniskowa różnią się pod względem przeznaczenia, wymogów technicznych oraz procedur związanych z ich realizacją i nie są pojęciami tożsamymi.
ODPOWIEDŹ
Konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko aktualizuje się – co do zasady – każdorazowo, jeżeli przedsięwzięcie jest realizowane w granicach formy ochrony przyrody jaką jest park krajobrazowy.
UZASADNIENIE WRAZ Z PODSTAWĄ PRAWNĄ
Odpowiedź na przedstawione zagadnienie rozpocząć należy do wskazania, iż stosownie do art. 59 ust. 1 ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1, przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:
a) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,
b) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 OOŚ albo jeżeli o jej przeprowadzenie wystąpi podmiot planujący podjęcie realizacji przedsięwzięcia lokalizowanego na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody2 (co dotyczy m.in. formy ochrony przyrody jaką jest park krajobrazowy).
Mając przy tym na uwadze przepisy OOŚ, jak też §3 ust. 1 pkt 55 rozporządzenia Rady Ministrów z 10.9.2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko3,do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się m.in. zabudowę mieszkaniową wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą:
a) objętą ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo miejscowego planu odbudowy, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:
- 2 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–5, 8 i 9 u.o.p., lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1‑3 tej ustawy;
- 4 ha na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze,
b) nieobjętą ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo miejscowego planu odbudowy, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:
- 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 tej ustawy,
- 2 ha na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze.
Warunki dla przyjęcia z kolei sumowania parametrów planowanego przedsięwzięcia określone zostały w §3 ust. 2 Rozporządzenia.
Przewidywana inwestycja, może zaś zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 2 OOŚ – po przeprowadzeniu dalszego badania – zostać uznana jako podlegająca zakwalifikowaniu do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, z uwagi na sam teren inwestycji (park krajobrazowy). Co tyczy się zaś inwestycji w zakresie zabudowy mieszkaniowej, to zwrócić należy uwagę, że – co do zasady – w orzecznictwie sądowo-administracyjnym nie utożsamia się zabudowy mieszkaniowej z zabudową letniskową, jednakże – w szczególnych, indywidualnie ustalonych okolicznościach – nie można wykluczyć, że zabudowa letniskowa z uwagi na spełniają funkcję (np. całoroczne zamieszkiwanie) kwalifikowania powinna być jako już zabudowa mieszkaniowa.
W odniesieniu przy tym do art. 59 ust. 1 pkt 2 OOŚ, w przypadku przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, sam fakt przynależności do grupy tego typu przedsięwzięć nie decyduje jeszcze o konieczności przeprowadzania oceny, o tym rozstrzyga bowiem organ po przeprowadzeniu indywidualnego badania. Obowiązkowe jest natomiast samo badanie, które w ślad za nazewnictwem anglojęzycznej wersji dyrektywy OOŚ nazywane jest screeningiem4.
Zwrócić należy bowiem uwagę, że ustawodawca wprowadził szczególne rozwiązania dla przedsięwzięć realizowanych w granicach parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu. Aktualnie zatem, ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadza się również dla przedsięwzięć lokalizowanych na obszarach objętych jedną z dwóch form ochrony przyrody, tj. parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu, jeżeli o przeprowadzenie takiej oceny wystąpi podmiot planujący podjęcie realizacji przedsięwzięcia zlokalizowanego w takiej formie ochrony przyrody. Tym sposobem ustawodawca wprowadził dodatkowy warunek prawny definiujący obowiązek prowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko poza dotychczasowymi wynikającymi bądź bezpośrednio z wymogów przepisów powszechnie obowiązujących, tj. łącznie OOŚ i Rozporządzenia w przypadku przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz indywidulanego aktu administracyjnego – postanowienia nakładającego obowiązek przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko w przypadku przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Jednakże, powyższe wymaga wniosku inwestora (chyba, że zastosowanie znajdzie art. 63 ust. 1 OOŚ).
Przy czym, zwrócić należy dalej uwagę, iż zgodnie z przepisem art. 17 ust. 3 u.o.p. zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko nie dotyczy realizacji przedsięwzięć, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowiązkowe i przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływy na przyrodę i krajobraz parku krajobrazowego.
Zauważyć należy bowiem, że zakazy określone w u.o.p. w odniesieniu do parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu, odmiennie od regulacji przyjętych dla parków narodowych oraz rezerwatów przyrody, nie obowiązują z mocy samej ustawy, ale są określane przez uchwałę właściwego miejscowo sejmiku wojewódzkiego a wybierane spośród zakazów określonych w listach zakazów znajdujących się odpowiednio w przepisie art. 17 ust. 1 pkt 1 u.o.p. w przypadku parków krajobrazowych. Tym samym, jeżeli tego typu zakaz obowiązuje w danym parku krajobrazowym, to na mocy art. 17 ust. 3 u.o.p. nie obowiązuje on, o ile z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że nie będzie ono powodowało negatywnego wpływu na ochronę przyrody i ochronę krajobrazu. W konsekwencji, aby zadziało zwolnienie od zakazu przewidziane przepisem art. 17 ust. 3 u.o.p., konieczne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Zaznaczyć przy tym należy, iż zwolnienie to dotyczy wyłącznie przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w przypadku parków krajobrazowych.
Ponieważ zakazy realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wprowadzone są zaś prawie w każdym parku krajobrazowym, tym samym konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko aktualizuje się w zasadzie każdorazowo, jeżeli przedsięwzięcie jest realizowane w granicach tych form ochrony przyrody.
Na zakończenie warto jedynie zaznaczyć, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska pod koniec kwietnia 2025 r. opublikowało zamierzania co do projektowanych zmian w przepisach OOŚ. Proponuje się tu zaś przywrócenie poprzedniego rozwiązania, które nie przewidywało przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko na wniosek inwestora. Usprawnienie procedowania przedsięwzięć lokalizowanych na formach ochrony przyrody nastąpi natomiast przez wprowadzenie odpowiednich zmian w u.o.p. przewidujących możliwość dokonania oceny negatywnego wpływu na przyrodę i krajobraz parku krajobrazowego i obszaru chronionego krajobrazu w sytuacji, gdy nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ze względu na brak zaistnienia przesłanek wyszczególnionych w OOŚ.