Czym są samodzielne funkcje techniczne w budownictwie?
Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie to działalność związana z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych. W powyższej definicji uwagę powinny zwrócić dwa słowa: fachowość, jak również samodzielność. Wskazuje to jednoznacznie, iż poziom wiedzy osób wykonujących te funkcje musi znacząco wykraczać poza przeciętny poziom wiedzy o procesie budowlanym. Samodzielność zaś to niezależność w działaniu oraz zdolność do wykonania powierzonych zadań bez konieczności uzyskiwania pomocy osób trzecich.
Otwarty katalog samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie
Działalnością stanowiącą samodzielną funkcję techniczną w budownictwie jest projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i technicznych oraz sprawowanie nadzoru autorskiego, kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi, kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrola techniczna wytwarzania tych elementów, wykonywanie nadzoru inwestorskiego oraz sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.
Kto może sprawować samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową. Wymagania te muszą być dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją. Powyższe potwierdzone zostaje decyzją, zwaną dalej "uprawnieniami budowlanymi", wydawaną przez organ samorządu zawodowego czyli Polską Izbę Inżynierów Budownictwa (PIIB) lub Izbę Architektów RP (IARP). Tylko jeden z ustawowo określonych uczestników procesu budowlanego (tj. inwestor) nie wpisuje się w katalog samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie zawarty w art. 12 ustawy Prawo budowalne.
Prawo do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie
Od uprawnień budowlanych należy jednak odróżnić prawo do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Podstawą uzyskania takiego prawa jest wpisanie do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane, jak również wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego. Jak stanowi art. 12 ust. 7 ustawy Prawo budowlane wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego stanowi podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie i bez niego samo posiadanie uprawnień budowlanych jest niewystarczające do pełnienia tych funkcji.
Prawo i obowiązki osób sprawujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
Osoby sprawujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mają prawo do wykonywania zawodu oraz podejmowania samodzielnych decyzji technicznych w ramach posiadanych kompetencji. Mogą podpisywać projekty i dokumentację składaną do organów administracji, reprezentować inwestora przed organami nadzoru budowlanego oraz innymi uczestnikami procesu budowlanego.
Do ich uprawnień należy również kierowanie zespołami projektowymi lub wykonawczymi, udział w odbiorach technicznych oraz uczestnictwo w postępowaniach administracyjnych, w tym w szczególności postępowaniach toczących się przed Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowanego oraz Wojewódzkim Inspektorem Nadzoru Budowlanego.
Osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie są zobowiązane do działania zgodnie z przepisami prawa, w szczególności z ustawą Prawo budowlane, przepisami wykonawczymi, normami techniczno-budowlanymi oraz zasadami BHP.
Osoby sprawujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie wszelkie działania muszą wykonywać z należytą starannością zawodową, zgodnie z aktualną wiedzą techniczną. Osoby te zobowiązane są do rzetelnego prowadzenia dokumentacji takiej jak dziennik budowy, protokoły odbiorów czy zawiadomienia organów nadzoru.
Ważnym elementem pracy jest także ciągłe doskonalenie zawodowe, m.in. poprzez udział w szkoleniach organizowanych przez izby zawodowe. Istotna jest także właściwa organizacja pracy i nadzór nad jakością wykonania robót, albowiem osoby sprawujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie odpowiadają za bezpieczeństwo ludzi i mienia, zarówno podczas robót, jak i w związku z późniejszą eksploatacją obiektu.
Odpowiedzialność osób sprawujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
Osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie ponoszą odpowiedzialność za zgodność podejmowanych działań z obowiązującymi przepisami prawa. Do ich obowiązków należy również zapewnienie rzetelności i wysokiej jakości sporządzanej dokumentacji. Odpowiadają one za właściwą organizację prowadzonych robót budowlanych oraz za bezpieczeństwo ludzi i mienia na terenie budowy. Dodatkowo są zobowiązane do prawidłowego reprezentowania inwestora lub wykonawcy w kontaktach z organami nadzoru budowlanego.
W stosunku do osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie możemy wyróżnić trzy rodzaje odpowiedzialności.
Odpowiedzialność dyscyplinarną opartą na przepisach regulujących działalność samorządów zawodowych, takich jak izby inżynierów budownictwa czy izby architektów.
Odpowiedzialność karną wynikającą z przepisów karnych zawartych w rozdziale 9 Prawa budowlanego, dotyczących naruszeń związanych z realizacją procesu budowlanego.
Odpowiedzialność cywilną, której źródło znajduje się w umowach zawieranych z inwestorem lub bezpośrednio z wynika przepisów Kodeksu cywilnego, i tak dla przykładu może to być odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewłaściwym wykonaniem obowiązków.
Wyodrębnienie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie służy przede wszystkim zapewnieniu spójności interesu publicznego i prywatnego w procesie budowlanym. Z tego względu osoby pełniące te funkcje ponoszą wielowymiarową odpowiedzialność nie tylko wobec organów zawodowych czy państwa, ale także wobec inwestora.