Podstawa prawna: art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
W razie spełnienia wymagań określonych w art. 35 ust. 1 oraz w art. 32 ust. 4, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę.
Wymagania określone w art. 35 ust. 1 dotyczą zgodności projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego z planem miejscowym (lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku planu, wymaganiami określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz przepisami techniczno-budowlanymi, a także kompletności dokumentacji projektowej.
Natomiast według art. 32 ust. 4 pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie temu, kto:
- złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;
- złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności pozwoleń, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 26 ust. 1, oraz decyzji, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, jeżeli są one wymagane;
- złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
- przedłożył decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wyznaczeniu go operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub gazowego lub operatorem systemu połączonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli pozwolenie na budowę ma być wydane dla obiektu liniowego będącego siecią przesyłową elektroenergetyczną lub siecią przesyłową gazową, o których mowa w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, lub dla obiektu liniowego będącego połączeniem z system elektroenergetycznym albo gazowym innego państwa.
Ważne! Przepis ten nie dopuszcza jakiejkolwiek uznaniowości w sprawie wydania pozwolenia na budowę, ani możliwości uzależnienia wydania tego pozwolenia od spełniania dalszych warunków, np. od zgody sąsiadów, czy wyrównania utraty wartości nieruchomości. Jeśli zatem organ oceni przedłożony projekt budowlany jako zgodny z prawem, nie może odmówić wydania pozwolenia na budowę.
Użyty zwrot „organ nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę” oznacza, że organ administracji architektoniczno-budowlanej, w razie spełnienia przesłanek, jest związany przepisami i ma obowiązek podjąć rozstrzygnięcie zgodne z żądaniem wnioskodawcy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 kwietnia 2024 r., IV SA/Po 760/23).
Ponieważ postępowanie w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę jest ściśle określone przepisami Prawa budowlanego, decyzja o pozwoleniu na budowę ma charakter związany, a nie uznaniowy. W razie spełnienia wskazanych w niej przesłanek, organ ma obowiązek wydać decyzję o pozwoleniu na budowę.
Postępowanie w sprawie pozwolenia na budowę jest postępowaniem wnioskowym i ograniczone jest zakresem wniosku inwestora, przy czym organ nie posiada kompetencji do korygowania zamierzeń inwestycyjnych, bowiem takie uprawnienie posiada wyłącznie inwestor. Organ architektoniczno‑budowlany nie posiada uprawnień do merytorycznego badania projektu budowlanego i zgodności z przepisami techniczno-budowlanymi (w odniesieniu do części architektoniczno‑budowlanej), zaś uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów należy do obowiązków projektanta. Odpowiedzialność za stwierdzenia zawarte w części architektoniczno-budowlanej projektu budowlanego ponosi wyłącznie projektant. Część konstrukcyjna projektu budowlanego nie podlega kontroli przez organ, a ewentualne dodatkowe uszczegółowienia rozwiązań projektowych (tych samych zatwierdzonych) mogą być ew. zawarte w projekcie wykonawczym, który nie podlega zatwierdzeniu decyzją w sprawie pozwolenia na budowę.
Badanie prawidłowości projektu budowlanego ogranicza się zatem do zbadania jego kompletności. Organ nie ma podstaw prawnych do badania prawidłowości i zgodności dokumentacji ze stanem rzeczywistym. Zakres uprawnień organów w postępowaniu o pozwolenie na budowę jest wyraźnie ograniczony treścią art. 35 ust. 1 oraz art. 35 ust. 4 Prawa budowlanego. Nie przewiduje się tam możliwości weryfikacji złożonej dokumentacji projektowej ze stanem rzeczywistym. Projekt budowlany ma być kompletny i sporządzony przez wykwalifikowane osoby. Za rozwiązania w nim przyjęte odpowiada wyłącznie projektant i to on ponosi pełną odpowiedzialność za wykazanie, że przyjęte rozwiązanie czy przedłożona dokumentacja są uzasadnione rzeczywistymi okolicznościami. Organ nie może ingerować w rozwiązania projektowe, czy też zakwalifikowanie budowy do jednej z kategorii geotechnicznych i określenie właściwych warunków posadowienia obiektu budowlanego. Skoro zostało to scedowane wyłącznie na projektanta to organy są w tym zakresie niewłaściwe.
Wykraczają poza zakres oceny organów administracji architektoniczno-budowlanej w postępowaniu w przedmiocie pozwolenia na budowę i nie mogą mieć wpływu na podjęte rozstrzygnięcie, tj. udzielenie pozwolenia na budowę – takie okoliczności jak:
- zgoda właścicieli nieruchomości sąsiednich;
- potencjalny spadek wartości nieruchomości sąsiedniej, który ewentualnie może nastąpić po zrealizowaniu planowanej inwestycji;
- ustalenie (wyznaczenie) obszaru oddziaływania inwestycji na działkach sąsiadujących z projektowaną inwestycją nie oznacza braku możliwości zabudowy działek objętych obszarem oddziaływania inwestycji, mimo potencjalnego ograniczenia tej zabudowy;
- przepisy prawa nie ograniczają inwestora co do szerokości, głębokości budynku pod warunkiem, że spełnia on parametry wysokości i szerokości oraz usytuowania – jego szerokość może być ograniczona tylko gwarantowanym dostępem do światła dziennego sąsiedniego budynku lub wskaźnikiem powierzchni zabudowy;
- obowiązek sprawdzenia zgodności projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, ograniczony jest tylko do terenu inwestycji, a nie innych terenów, które terenem inwestycji nie są.
Podsumowując, kompletność projektu budowlanego, jego sporządzenie i sprawdzenie przez osoby z odpowiednimi uprawnieniami, zgodność projektu z ustaleniami planu miejscowego i innymi przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz dysponowanie przez inwestora nieruchomością na cele budowlane, obligatoryjnie skutkuje wydaniem decyzji pozytywnej.