Uczestnikami procesu budowlanego, zgodnie z art. 17 ustawy Prawo budowlane, są: inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant oraz kierownik budowy lub kierownik robót. Zakres obowiązków oraz wymagania stawiane osobom pełniącym funkcję kierownika budowy zostały doprecyzowane ustawą z dnia 13 lutego 2020 roku o zmianie ustawy Prawo budowlane, która weszła w życie 19 września 2020 roku. Rola kierowania budowy została wzmocniona. Kierownik budowy ma czuwać nad tym, by roboty były prowadzone zgodnie z projektem, przepisami prawa oraz zasadami bezpieczeństwa i sztuki budowlanej. Kierownik budowy bierze na siebie odpowiedzialność za sprawne przeprowadzenie całego przedsięwzięcia.
Jakie wykształcenie musi mieć kierownik budowy?
Funkcję kierownika budowy może pełnić wyłącznie osoba, która spełnia określone w przepisach wymagania dotyczące wykształcenia, praktyki zawodowej oraz uprawnień. Podstawę prawną w tym zakresie stanowi przede wszystkim art. 14 ustawy Prawo budowlane, który wskazuje, że samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, w tym funkcja kierownika budowy, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane.
Uprawnienia budowlane nadawane są przez Polską Izbę Inżynierów Budownictwa (PIIB) w odpowiedniej specjalności (np. konstrukcyjno-budowlanej). Osoba wykonująca funkcję kierownika budowy musi również posiadać członkostwo w samorządzie zawodowym (PIIB), co wiąże się z wpisem na listę członków izby oraz posiadaniem ważnego ubezpieczenia OC.
Obowiązki kierowania budowy
Zgodnie z art. 22 ustawy – Prawo budowlane, do podstawowych zadań kierownika budowy należy m.in.:
- formalne rozpoczęcie prac budowlanych poprzez przejęcie placu budowy od inwestora, właściwe jego zabezpieczenie, w tym ochrona znajdujących się na nim budynków, instalacji technicznych, punktów geodezyjnych oraz elementów środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego objętych ochroną;
- prowadzenie na bieżąco dokumentacji związanej z przebiegiem budowy;
- zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu na gruncie;
- organizowanie procesu budowlanego oraz nadzór nad jego przebiegiem w sposób zgodny z zatwierdzonym projektem budowlanym lub decyzją o pozwoleniu na budowę, z uwzględnieniem przepisów prawa budowlanego, norm technicznych oraz zasad BHP;
- zabezpieczenie terenu prowadzonych prac;
- podejmowanie działań w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy na placu budowy;
- koordynacja działań mających na celu przestrzeganie zasad ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników;
- zapobieganie dostępowi osób nieuprawnionych do terenu budowy;
- realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy przez uprawnione osoby;
- przygotowanie kompletnej dokumentacji powykonawczej po zakończeniu robót.
Uprawnienia kierownika budowy
Do dwóch najważniejszych uprawnień kierownika budowy należą występowanie do inwestora o zmiany w projekcie budowalnym oraz prawo do odniesienia się do zaleceń w dzienniku budowy. Jeśli chodzi o zmiany w projekcie to kierownik budowy może zaproponować wprowadzenie zmian tylko w określonych sytuacjach, a mianowicie gdy jest to uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy.
Istotnym dla kierownika budowy uprawnieniem jest możliwość wyrażania stanowisko wobec zaleceń, które zostały wpisane przez inne osoby uprawnione do dokonywania wpisów (np. inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta). Kierownik budowy może się z nimi zgodzić lub je zakwestionować i przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko. To ważne uprawnienia, albowiem chronią kierowania budowy przed odpowiedzialnością zawodową za czynności, które nie były wynikiem jego działania, a mogły stanowić np. wady projektowe albo nieprzemyślane zmiany innych uczestników procesu inwestycyjnego.
Obowiązki kierownika budowy przed rozpoczęciem budowy lub rozbiórki
Przed rozpoczęciem budowy lub rozbiórki na kierowniku budowy spoczywają następujące obowiązki. Przede wszystkim musi on zabezpieczyć teren budowy lub rozbiórki, a także potwierdzić w dzienniku budowy, że otrzymał od inwestora zatwierdzony projekt budowlany oraz, jeśli jest wymagany projekt techniczny lub projekt rozbiórki. Ponadto, kierownik zobowiązany jest do umieszczenia na terenie budowy w widocznym miejscu tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia dotyczącego zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o ile planowane roboty budowlane będą trwały dłużej niż 30 dni roboczych, z udziałem co najmniej 20 pracowników lub ich zakres przekroczy 500 osobodni.
Jeżeli nie ma obowiązku ustanowienia kierownika budowy, obowiązek zabezpieczenia terenu budowy lub rozbiórki spoczywa na inwestorze.
Tablica informacyjna
Na tablicy informacyjnej umieszczanej na terenie budowy powinny znaleźć się następujące informacje:
- Rodzaj robót budowlanych oraz adres prowadzenia robót (np. budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, ul. Marzenia 43a, Warszawa).
- Data i numer decyzji o pozwoleniu na budowę lub numer dokonania zgłoszenia robót budowlanych.
- Nazwa organu, który wydał decyzję o pozwoleniu na budowę lub rozpatrywał zgłoszenie.
- Nazwa i numer telefonu właściwego organu nadzoru budowlanego, np. powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego.
- Imię i nazwisko lub nazwa inwestora oraz jego numer telefonu.
- Imię i nazwisko kierownika budowy wraz z jego numerem telefonu.
Forma tablicy:
- Tablica musi mieć kształt prostokąta.
- Musi być wykonana na sztywnej, żółtej płycie, z napisami w kolorze czarnym.
- Wysokość liter i cyfr powinna wynosić co najmniej 6 cm.
- Wszystkie informacje muszą być czytelne i trwałe.
Umiejscowienie:
Tablicę należy zamontować w widocznym miejscu od strony drogi publicznej lub dojazdu do niej, na takiej wysokości, by można ją było łatwo odczytać.
Okres wywieszenia tablicy:
- Do uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jeśli jest wymagana.
- Do momentu, w którym organ nadzoru budowlanego nie wniesie sprzeciwu do zgłoszenia zakończenia budowy.
- Albo do zakończenia robót budowlanych, w przypadku innych prac.
Podsumowanie
Rzetelny i doświadczony kierownik budowy to jeden z kluczowych uczestników procesu inwestycyjnego. To nie tylko osoba nadzorująca przebieg prac na budowie, ale przede osoba odpowiedzialna za zgodność realizacji inwestycji z projektem, przepisami prawa oraz zasadami bezpieczeństwa. Dziś kierownik budowy nie jest już jedynie wykonawcą zaleceń projektanta czy inwestora, posiada realne uprawnienia do zajmowania stanowiska w dzienniku budowy, może kwestionować zapisy i zgłaszać propozycje zmian, jeśli wymaga tego bezpieczeństwo lub racjonalizacja procesu budowlanego.