Podstawy prawne:
- 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane;
- 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m² – wymagania, o których mowa w § 1 mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
Z kolei, według art. 9 Prawa budowlanego – w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego – ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, oraz nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.
Zgody na odstępstwo, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno‑budowlane, udziela albo odmawia udzielenia, w drodze postanowienia, organ administracji architektoniczno-budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.
W przypadku nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych oraz w przypadku dostosowywania tych obiektów do wymagań ochrony przeciwpożarowej, w szczególności przy usuwaniu stanu zagrożenia życia ludzi – rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej stosuje się na podstawie zgody udzielonej w postanowieniu, o którym mowa w art. 6a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, bez wymogu uzyskiwania zgody na odstępstwo (art. 9 ust. 6).
Jak prawidłowo odczytać relację tych przepisów?
Wnioski wypływające z ekspertyzy technicznej mogą stanowić podstawę do wystąpienia z podaniem o udzielenie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych. Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby do obejścia regulacji art. 9 Prawa budowlanego.
Tylko i wyłącznie w odniesieniu do wymagań ochrony przeciwpożarowej mamy odmienną regulację. Przede wszystkim należy wskazać, że przepis art. 9 ust. 6 Prawa budowlanego stanowi przepis szczególny (lex specialis) w stosunku do normy ogólnej regulującej tryb uzyskiwania odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych zawartej w art. 9 ust. 2.
Zatem, w przypadku rozbudowy, nadbudowy, przebudowy i zmiany sposobu użytkowania istniejącego obiektu budowlanego – rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej stosuje się na podstawie zgody komendanta wojewódzkiego PSP – bez konieczności uzyskiwania zgody na odstępstwo z upoważnienia ministra, udzielane przez organ administracji architektoniczno‑budowlanej na podstawie art. 9 ust. 2 Prawa budowlanego. Co istotne, wyjątek ten nie może mieć zastosowania przy budowie nowego obiektu.
Ważne! Ekspertyza techniczna o której mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia z 12 kwietnia 2002 r. może jedynie poprzedzać, a nie zastępować zgodę na odstępstwo, o którym stanowi art. 9 Prawa budowlanego.
Wniosek:
Możliwość odstępstwa od wymagań techniczno-budowlanych, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – dotyczy wyłącznie przepisów rozporządzenia związanych z ochroną przeciwpożarową i to wyłącznie przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynku – inne odstępstwa mogą być uzyskane tylko na podstawie art. 9 Prawa budowlanego. Przepis § 2 rozporządzenia nie może wyłączyć stosowania art. 9 Prawa budowlanego i konieczności przeprowadzenia procedury udzielenia zgody na odstępstwa od przepisów techniczno‑budowlanych.
Odstępstwo polegające na usytuowaniu budynku w odległości niezgodnej z przepisami § 12 rozporządzenia, nie może być zaakceptowane bez uzyskania zgody na odstępstwo w trybie art. 9 Prawa budowlanego.