Do uczestników procesu budowalnego zaliczamy inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta oraz kierownika budowy lub kierownika robót. Każda z tych osób na swoje zadania w procesie budowlanym przewidziane przepisami prawa. Ustawa Prawo budowalne reguluje prawa i obowiązki tych osób.
Inwestor
Inwestor jest odpowiedzialny za zorganizowanie całego procesu budowlanego. To do inwestora należy wybór pozostałych uczestników procesu budowlanego w osobach projektanta, kierownika budowy, a w przewidzianych prawem sytuacjach inspektora nadzoru inwestorskiego. Inwestor ponosi pełną odpowiedzialność za wszystkie decyzje o zmianach w trakcie budowy, a przede wszystkim za ich zgodność z prawem.
Poniżej znajduje się checklista obowiązków inwestora.
Obowiązki i prawa | Wymagane | Uwagi |
Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenia | ✔️ |
Przed rozpoczęciem robót |
Wybór projektanta i podpisanie umowy o nadzór autorski | ✔️ |
Zalecane pisemnie. Postanowienie dotyczące nadzoru autorskiego mogą być zawarte w umowie na wykonanie projektu lub w odrębnej umowie o nadzór autorski |
Zapewnienie kierownika budowy |
✔️ |
Warunek rozpoczęcia budowy |
Ustanowienie kierownika robót w danej specjalności |
✔️ |
Przy prowadzeniu robót budowlanych, do kierowania którymi jest wymagane przygotowanie zawodowe w specjalności techniczno-budowlanej innej niż posiada kierownik budowy |
Posiadanie przez inwestora formalnych kwalifikacji, w tym dysponowanie uprawnieniami budowlanymi |
Nie jest wymagane. Inwestor jest jedynym uczestnikiem procesu budowlanego, który nie musi posiadać żadnych formalnych kwalifikacji, w tym dysponować uprawnieniami budowlanymi |
|
Finansowanie inwestycji |
✔️ |
Odpowiada za zapewnienie sfinansowania przedsięwzięcia budowlanego. Finansowanie może pochodzić ze środków własnych, z kredytu bankowego lub pożyczek, a także środków wpłacanych przez nabywców finalnej inwestycji lub jej części (lokali, budynków) |
Zapewnienie opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
✔️ |
Poza tym również zapewnienie wytyczenia geodezyjnego obiektów w terenie, ochrony terenu budowy oraz usuwania odpadów i odpadów budowlanych |
Zawieranie umów |
z generalnym wykonawcą, z project managerem przedsięwzięcia budowlanego (wedle uznania i potrzeb inwestora), z podwykonawcami; z inspektorem nadzoru inwestorskiego (jeśli dotyczy);w zakresie BHP i PPOŻ (jeśli dotyczy), z rzeczoznawcami (jeśli dotyczy) |
|
Wystąpienie o wydanie dziennika budowy |
✔️ |
Przechowywany na budowie |
W przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi |
✔️ |
Zapewnienie nadzoru nad wykonywaniem robót budowalnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych |
Informowanie projektanta o zamiarze zmian |
✔️ |
Niezgłoszenie projektantowi o zamierza zmian to ryzyko wprowadzenia odstąpień istotnych, w stosunku do których wymagane jest uzyskanie decyzji o zmianie pozwolenia na budowę |
Obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego Obowiązek zapewnienia nadzoru autorskiego Zawiadomienie PINB o rozpoczęciu i zakończeniu budowy |
✔️ |
Gdy został nałożony przez organ architektoniczno – budowalny w decyzji o pozwoleniu na budowę w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych bądź przewidywanym wpływem na środowisko Gdy został nałożony przez organ architektoniczno – budowalny w decyzji o pozwoleniu na budowę w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych bądź przewidywanym wpływem na środowisko Obecnie inwestor decyduje, kiedy dokona zawiadomienia o rozpoczęciu budowy. Niedopuszczalne jest dokonanie zawiadomienia o rozpoczęciu budowy już po podjęciu robót budowlanych. Do użytkowania obiektu można przystąpić po zawiadomieniu organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy, jeżeli organ ten, w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji |
Zorganizowanie odbioru końcowego (PINB) |
✔️ |
Obowiązek formalny |
Projektant
Projektant jest osobą posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania, odpowiedzialną za opracowanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa i zasadami wiedzy technicznej. Do jego zadań należy także koordynacja prac innych projektantów, sporządzanie dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa oraz określenie obszaru oddziaływania obiektu. W trakcie realizacji budowy projektant ma prawo wstępu na teren budowy i może żądać wstrzymania robót w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia lub niezgodności z projektem.
Poniżej znajduje się checklista podstawowych obowiązków projektanta.
Obowiązki i prawa | Wymagane | Uwagi |
Opracowanie projektu budowlanego |
✔️ |
Zgodnie z wymaganiami Prawa budowlanego, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych wydanych dla danego przedsięwzięcia budowlanego oraz w zgodzie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej |
Zapewnić udział osób z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi |
✔️ |
Jeśli potrzebne projektant zobowiązany jest do zapewnienia odpowiedniego zespołu projektowego do opracowania projektu |
Zapewnić techniczną koordynację opracowań projektowych |
✔️ |
Uwzględniając zasady BHP i specyfikę projektu Zapewniając zgodność z projektem zagospodarowania działki/terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym |
Sporządzić informację dot. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dla planu BIOZ |
✔️ |
Zakres tej informacji określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 23.06.2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
Określić obszar oddziaływania obiektu |
✔️ |
Na tej podstawie organ architektoniczno-budowalny ustala strony postępowania w sprawie pozwolenia na budowę. Zwolnienie niektórych inwestycji z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę jest uzależnione od tego, czy obszar oddziaływania projektu budowlanego nie wykracza poza obszar działki, na której jest ona realizowana |
Uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów |
Zależy to od obiektu budowlanego, zakres projektu czy też lokalizacji lub terenu, na którym znajduje się obiekt budowlany lub na którym ma zostać wybudowany |
|
Wyjaśniać wątpliwości dotyczące projektu i jego rozwiązań. |
✔️ | |
Wyjaśniać wątpliwości dotyczące projektu i jego rozwiązań. Sporządzić lub uzgodnić indywidualną dokumentację techniczną (zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych). |
||
Obowiązek sprawowania nadzoru autorskiego |
Tylko na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlane nałożony w decyzji o pozwoleniu na budowę |
|
Uzgadniać możliwość wprowadzenia rozwiązań zamiennych zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. Zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego i technicznego pod kątem zgodności z przepisami przez osobę z uprawnieniami bez ograniczeń. Wstęp na teren budowy Żądania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia albo wykonywania robót budowlanych niezgodnie z projektem |
✔️ |
Wpis projektanta może spowodować powzięcie stosownej czynności przez właściwy organ nadzoru budowlanego. W przypadkach robót budowlanych, dla których nie prowadzi się dziennika budowy, żądanie wstrzymania tych prac odbywa się przez zawiadomienie właściwego organu nadzoru budowlanego |
Kierownik budowy
Kierownik budowy to osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane, która pełni jedną z kluczowych samodzielnych funkcji technicznych w procesie realizacji inwestycji budowlanej. Jego podstawowym zadaniem jest organizacja i nadzór nad przebiegiem robót budowlanych w sposób zgodny z zatwierdzonym projektem, przepisami prawa budowlanego, zasadami wiedzy technicznej oraz normami bezpieczeństwa.
Obowiązki i prawa | Wymagane | Uwagi |
Przygotowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie (BIOZ) |
✔️ |
Musi być poprzedzone sporządzeniem przez projektanta informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
Protokolarne przejęcie od inwestora terenu budowy |
✔️ |
Obowiązek związany z przygotowaniem budowy |
Zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego |
✔️ |
Obowiązek związany z przygotowaniem budowy |
Prowadzenie dokumentacji budowy |
✔️ |
Zakres pojęcia dokumentacji budowy został szczegółowo określony w art. 3 pkt 13 ustawy Prawo budowlane, do której m.in. należą decyzje administracyjne związane z budową (pozwolenie na budowę, zezwolenie na zajęcie pasa drogowego, zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów), dokumentacja projektowa (projekt budowlany, projekt wykonawczy), dziennik budowy lub montażu, dokumentacja wyrobów budowlanych, a także protokoły odbiorów częściowych i końcowych |
Zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu w przypadkach określonych art. 43 ustawy Prawo budowlane |
✔️ |
Obiekty wymagające decyzji o pozwoleniu na budowę |
Zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy |
✔️ |
Obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–4, 10 i 23 oraz w ust. 2 pkt 17 i 26 |
Koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
✔️ |
Opracowywanie technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno |
Koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
✔️ |
Planowanie czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów zawartych w przepisach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia |
Wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym. Zapewnienie przy wykonywaniu robót budowlanych stosowania wyrobów zgodnie z art. 10 ustawy Prawo budowalne. Wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłocznie zawiadomienia o tym właściwego organu. Zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem. Żądanie wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdze1nia możliwości powstania zagrożenia albo wykonywania robót budowlanych niezgodnie z projektem. Realizowanie zaleceń wpisanych do dziennika budowy. Zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru. Przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego |
✔️ |
Obowiązki związane z prowadzeniem budowy |
Zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy. Uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad. Przekazanie inwestorowi oświadczenia o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym lub warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami. Przekazanie inwestorowi oświadczenia o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także – w razie korzystania – drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu |
✔️ | Obowiązki związane z zakończeniem budowy |
Inspektor nadzoru inwestorskiego
Inspektor nadzoru inwestorskiego to osoba pełniąca samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, powoływana przez inwestora do kontroli jakości i zgodności robót budowlanych z projektem oraz przepisami prawa. Reprezentuje interesy inwestora na budowie, nadzorując wykonawcę i egzekwując należyte wykonanie robót. Ma prawo wstrzymać prace prowadzone niezgodnie z projektem lub zagrażające bezpieczeństwu. Jego zadania obejmują również sprawdzanie dokumentacji, udział w odbiorach oraz potwierdzanie faktycznego zaawansowania robót.
Obowiązki i prawa | Wymagane | Uwagi |
Reprezentowanie inwestora na budowie |
✔️ |
Sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej |
Sprawdzanie jakości wykonywanych robót budowlanych i stosowania przy wykonywaniu tych robót wyrobów zgodnie z art. 10 |
✔️ |
Wyroby budowlane można stosować przy wykonywaniu robót budowlanych tylko wtedy, gdy zostały wprowadzone do obrotu lub udostępnione na rynku krajowym zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz w przypadku wyrobów budowlanych są używane zgodnie z ich zamierzonym zastosowaniem |
Sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych |
✔️ |
Inspektor nadzoru budowalnego bierze również udział w odbiorze gotowych obiektów budowlanych. Nie jest to jednak jednoznaczne z obowiązkiem dokonania końcowego odbioru obiektu |
Potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy |
✔️ |
Kontrolowanie rozliczeń na budowie nie stanowi samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Oznacza to, że inwestor może powierzyć takie zadanie dowolnej osobie, niekoniecznie inspektorowi nadzoru inwestorskiego |
Wydawanie kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia, potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące: usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń, wykonania prób lub badań, także wymagających odkrycia robót lub elementów zakrytych, przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych oraz informacji i dokumentów potwierdzających zastosowanie przy wykonywaniu robót budowlanych wyrobów, zgodnie z art. 10, a także informacji i dokumentów potwierdzających dopuszczenie do stosowania urządzeń technicznych |
✔️ |
Kompetencja ma charakter władczy, co wzmacnia pozycję inspektora nadzoru inwestorskiego w stosunku do innych uczestników procesu budowlanego |
Żądanie od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek bądź ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót, a także wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądź spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę |
✔️ |
Kompetencja ma charakter władczy, co wzmacnia pozycję inspektora nadzoru inwestorskiego w stosunku do innych uczestników procesu budowlanego |
Łączenia funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego |
✔️ | Jes zakazane |